کتابشناسی،سیر مطالعاتی و منابع مدیریت (مناسب برای دکتری و پیشرفت تحصیلی)
باسمه تعالی عظم شأنه
در کشور ما رشته مدیریت زیر مجموعه علوم اجتماعی و انسانی است که به گرایشهای مختلفی تقسیم شده است. این گرایشها ممکن است از سوی یک یا چند دانشگاه ارائه شوند. شرایط ادامه تحصیل در حوزههای مدیریت به صورت مجازی، نیمه حضوری و حضوری وجود دارد.
در کشور، همانند سایر رشته های علوم انسانی و اجتماعی، با تأخیر به ارزش و اهمیت مدیریت پیبرده شد. حتی قبل از انقلاب دانشگاه هاروارد در محل کنونی دانشگاه امام صادق علیهالسلام برای مدیریت، دانشکدهای را راهاندازی کرده بود. پل مدیریت واقع در بزرگراه شهید چمران به همین دلیل نامگذاری شده است. امروزه این رشته برای بقا و حیات ما بسیار ضروری است.
این بخش از وب سایت به مرور سیر مطالعاتی و منابعی را برای علاقمندان معرفی میکند تا از این روزنه با تأکید و مطالعه بیشتر بتوانند شرایط پیشرفت بهتر خود را فراهم کنند. برخی از گرایشهای مدیریت در کشور عبارت است از: مدیریت استراتژیک، مدیریت بازاریابی، رفتار سازمانی، خط مشی گذاری و مدیریت دولتی، منابع انسانی، مدیریت تولید، مدیریت تکنولوژی، سیستمها، تحقیق در عملیات، مدیریت اجرایی استراتژیک، مدیریت کارآفرینی، سیاستگذاری علم و فناوری و….
این رشته ها در اکثر دانشگاههای ایران تدریس میشوند. اما فقط برخی از آنها همچون: دانشگاه تهران، دانشگاه شهید بهشتی، دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشگاه پردیس قم، دانشگاه اصفهان، دانشگاه شیراز، دانشگاه امام صادق(ع) ، و … در مقطع دکتری دانشجو میپذیرند.
موفقیت یک استاد و دانشجو در رشته علمی مدیریت حداقل به چهار حوزه زیر وابسته است. هرچه استاد و دانشجو در زمینههای زیر موفقتر باشند، شرایط برای عالم بودن و همچنین کسب مدارج عالی موفقیت امکانپذیرتر است:
1- حوزه آموزش و یادگیری
2- حوزه تحقیق و پژوهش و مهارتهای پژوهش در اینترنت
3- حوزه عمل و آزمون آموختهها
4- زبان انگلیسی
برای هر یک از حوزههای فوق سعی میشود منابع،راهکارها و روشهایی ارائه شده تا با همراهی یکدیگر بتوانیم مسیر پیشرفت را سریعتر بپیماییم و علاوه بر دروس و روشهای مورد استفاده در کشور به دروس و روشهای دانشگاههای برتر نیز اشاره شود
1- آموزش و یادگیری در مدیریت
همانطور که شما هم مطلع هستید دانشگاههای کشور در مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری در رشته و گرایشهای مدیریت واحدهای آموزشی را برای دانشجویان ارائه میکنند. این واحدها از مباحث ساده و مقدماتی گرفته تا مباحث پیشرفته و فلسفی را شامل میشوند.
آموزش در هر یک از این مقاطع دارای ضوابط و شرایطی است. اول نمیتوان اموزش مقطع کارشناسی ارشد را برای کارشناسی (آموزش سطحی بالاتر به دانشجویان) و حتی به مقطع دکتری (آموزشی پایین تر به دانشجویان) دیکته کرد. در کشور ما متأسفانه استانداردی برای آموزش مدیریت در این مقاطع وجود ندارد. برای همین است که ما در زمینه مدیریت نظریه پردازانی واقعی و اثرگذار به اندازه انگشتان یک دست هم نداریم. در برخی از دانشگاهها خلط جدی در روش آموزش پدید آمده است. منابعی که برای آزمونهای مختلف کارشناسی ارشد و دکتری معرفی میشوند نگران کننده است. استادان در برخی موارد حد و حدود استاندارد را برای تدریس و آموزش رعایت نمیکنند. و در برخی موارد در مرزهای دانش درسی که ارائه می کنند قرار ندارند.
در این بخش ابتدا، سعی میکنیم روشها و شیوههای نوینی که در مدیریت برای آموزش استفاده می شود بیان شده و سپس برای هر یک از دروس بر اساس مقطع منابعی معرفی خواهد شد. این منابع انگلیسی و فارسی هستند.
روشها و شیوههای آموزش در مدیریت
مدیریت حداقل باید در چهار سطح زیر در مقاطع مختلف درکشور ما آموزش داده شود و پژوهشها نیز بر این اساس آموزشمحور باشند:
سطح اول: تکنیک شناسی و فرایند شناسی
سطح دوم: نظریهشناسی و آزمون نظریههای دیگران در عمل
سطح سوم: مطالعه مبانی نظریهها (مبانی اقتصادی، فلسفی و … )
سطح چهارم: نظریهپردازی در حوزه تخصصی خود.
سطح اول: تکنیک شناسی و فرایند شناسی
در حوزه تخصصی خود یک کتاب را که البته مبنایی و دقیق است انتخاب کرده و به خوبی مطالعه کنید. شما با کلیاتی از حوزه تخصصی خود آشنا شدهاید. سعی کنید اینگونه کتابها، کتابهای text book یا متنی باشند (کتابهایی که منبع تدریس در مقطع کارشناسی قرار میگیرند) برای انتخاب و شناسایی کتاب خوب باید زمان زیادی را صرف کنید. حتما از کسانی که در این حوزه سر رشته دارند کمک بخواهید. به نظر من 80 درصد مطالب این کتاب با کتابهای بعدی که شما قصد مطالعه آن را دارید مشابه هستند و بنابراین کتابهای بعدی می توانند 20 درصد مطالب اضافی داشته باشند که با مطالعه آنها به جامعیتی در آن حوزه خواهید رسید. البته این سطح سطح اول و به عبارت دیگر مقطع کارشناسی است. شما با فرایند تحلیل مدیریت استراتژیک یا بازاریابی آشنا شدهاید و مفاهیم کلی آن حوزه را میدانید.
سطح دوم: نظریهشناسی و آزمون نظریههای دیگران در عمل
سطح دوم این است که آنچه را که بافتهاید پنبه کنید! پس از مطالعه کتابهای فوق به روش بالا شما احساس خواهید کرد عالم به علم مدیریت استراتژیک یا هر حوزه دیگر شدهاید چون یک فرایند را به طور جامع حداقل در مرحله نظر آموختهاید! اما در این گام تازه متوجه خواهید شد که هیچ نمیدانید! چون سطح بالاتر از آن را قصد فراگیری دارید. در این سطح به کتابهای پایهای روی بیاورید و نظریههای مطرح را در این زمینه مطالعه کنید. با افکار و اندیشههای آنان و مهمتر اینکه چگونه این نظریه شکل گرفته است را بررسی و تحلیل کنید. عمیق بشوید بر کیفیت مطالعه خود بیفزایید شاید یک فصل چند روز طول بکشد تا مطالعه شود. بنابراین شما کم کم خواهید دانست که اجزای مدل مدیریت استراتژیک که در سطح اول فراگرفتهاید از کدام نظریه نشأت گرفتهاند به عبارت دیگر، تکنیکهای سطح اول متناسب با کدامیک از نظریهها هستند. با آموختن نظریهها خود میتوانید فرایندهای جدیدی طراحی کنید و اگر یک مسأله به شما در مورد یک سازمان ارائه شد جوانب آن را سنجیده و فرایندی متناسب با آن طراحی کنید (توجه کنید شما در این بخش طراح مدل و فرایند شدهاید اما نظریهپرداز نیستید).
سطح سوم: مطالعه مبانی نظریهها (مبانی اقتصادی، فلسفی و … )
در سطح سوم باید از سطح کم عمق استخر مدیریت استراتژیک به سطح عمیق آن بروید. به عبارت دیگر شما در سطح اول تکنیک را آموختید، در سطح دوم نظریهها را شناختید و در سطح سوم لازم است منشأ شکلگیری این نظریهها را بدانید. برخی از نظریهها منشأ اقتصادی، برخی منشأ رفتاری و روانشناسی و سایر موارد دارند. در این سطح به مطالعه فلسفه هم نیاز دارید تا منشأ نطریهها را بدانید ( در این بخش شما نظریهها را شناختهاید و منشأ شکلگیری آنها را می دانید. بنابراین نقد و بررسی نظریههای مورد استفاده را بیشتر خواهید دانست).
در این سطح با نسلهای مختلفی از استراتژی و مدیریت استراتژیک در ارتباط هستیم: در نسل اول مکاتب و نظریههای مدیریت استراتژیک عمدتاً بر پایههای اقتصاد استوار بودند. نسل دوم که انتقادات عمده ای نیز بر نسل اول وارد کردهاند نسل استواری دانش استراتژی بر پایه روانشناسی، جامعهشناسی، و فلسفی هستند که بر سیاست، فرهنگ، شناختها، تفسیرها پایهگذاری شدهاند. بنابراین توجه بیش از پیش به ارتباط بین دانش استراتژیک و سایر حوزهها ضروری است
سطح چهارم: نظریهپردازی در حوزه تخصصی خود.
در سطح چهارم لازم است شما در حوزه تخصصی خود نظریهپرداز شوید. نظریههایی که خود منشأ بوجود آمدن تکنیکهای زیادی شده و دیگران این نظریهها را آزمون کنند.
سیر مطالعاتی برای دروس هر یک از مقاطع مدیریت
دروس مقطع کارشناسی (به تفکیک هر گرایش)
دروس مقطع کارشناسی ارشد به تفکیک هر گرایش)
دروس مقطع دکتری به تفکیک هر گرایش
2- حوزه تحقیق و پژوهش و مهارتهای پژوهش در اینترنت
هیچکس بدون داشتن خودرو نمیتواند راننده خوبی باشد!. پژوهش از یک سو، روشی برای انتقال دانش شما به جامعه علمی و از سوی دیگر، روشی برای ارتقای و حل مسائل است. بنابراین دانشجو و استاد مدیریت بدون روش تحقیق و ابزارهای آن خلع سلاح است و نمیتواند در حوزه مدیریت به پژوهش و آموزش بپردازد. برای اینکه یک پژوهشگر خوب در زمینه مدیریت شوید شاید برخی از راههای زیر مفید باشد:
روشهای پژوهش در مدیریت عمدتاً به دو دسته کلی زیر تقسیم میشود:
1- روشهای نظریه محور:
این روشها که بیشتر برای پژوهشهای دانشگاهها متناسب با مسائل کشور و صنعت طراحی شدهاند شامل دو دسته روشهای آزمون نظریه و روشهای نطریهپردازی هستند. برای انجام پژوهشها بر اساس این روشها، شناخت روشهای کمی،کیفی و ترکیبی در مدیریت لازم و ضروری است.
2- روشهای عملمحور:
این روشها به دنبال آزمون یافتههای دانشجو در مرحله عمل هستند.
از اینتزنت برای جستجو و پژوهش بهره کافی ببرید.
کسانی در عرصه پژوهش و آموزش موفق خواهند شد که از ابزارهای فناوری اطلاعات و ارتباطات به خوبی بهرهبرداری کنند. این ابزارها علاوه بر سرعت در آموزش و پژوهش، دقت را افزایش داده و دسترسی به اطلاعات صحیح را به ما گوشزد میکند. بهترین ابزار برای دانشجویان و استادان بهرهبرداری از اینترنت و نرمافزارهای کاربردی در آموزش و پژوهش است. طبیعی است هر پژوهشگر هر واژهای را در گوگل جستجو کند به برخی از مطالب دست خواهد یافت اما براستی این اطلاعات با کیفیت هستند؟ یا شما به جامعیت در پژوهش خود دست یافتهاید؟. با تجربهای که اینجانب با بیش از ده سال آشنایی با اینترنت دارم پاسخ را منفی میدانم. بنابراین لازم است که شما از همه قابلیتهای اینترنت بهرهبرداری کنید و همچنین توان جستجوی خود را نیز افزایش دهید. پایگاههای اطلاعاتی رشته خود و همچنین ابزارهای جستجو و نحوه بهرهبرداری از آنها را به خوبی فراگیرید. بستهای کامل برای رشته خود از فیلمها، کتابها، مقالات و مجلات، پاورپوینت و دهها مورد دیگر در اختیار داشته باشند.
2- با روشهای تحقیق همچون روشهای کمی، کیفی و آمیخته آشنا شوید
هر دانشجو و استاد علاوه بر شناخت عمیق و دقیق تخصص خود لازم است که روششناسی پژوهش خود را خوب بداند. تا بتواند اطلاعات و دانش جدیدی را بدست آورده و آنها را به جامعه علمی عرضه کند. در حوزه روش شناسی لازم است که استراتژیهای پژوهش کمی، کیفی و آمیخته(ترکیبی) به خوبی شناسایی شده و در پژوهش خود آنها را بکار گیرید. گام بعدی برای پژوهش شما طراحی روشهایی است که از سوی شما انجام خواهد شد که بسیار ارزشمند است
یافتههای خود را در قالب کتاب،مقاله ،وب سایت، همایش ،پروژه و …به جامعه علمی ارائه کنید.
3- حوزه عمل و آزمون آموختهها
یافتههای شما زمانی از ارزش و اهمیت برخوردار خواهند بود که در عمل بتوانند پاسخگوی مسائل ملی و خرد کشور باشند بنابراین تعامل دوسویه با صنعت و دولت و سایر جاههایی که میتواند برای آزمون یافتههای شما مکان مفیدی باشد ضروری است.
4- زبان انگلیسی
گذشته از اینکه زبان تخصصی به عنوان درس اصلی در سوالات کنکور مشاهده میشود اما به راستی کلید موفقیت شما در رشته مدیریت خواه در حوزه اجرا و خواه در حوزه آموزش و پژوهش است. منابع درسی ما به زبان انگلیسی است. زبان انگلیسی به عنوان زبان بینالمللی برای هر گونه تجارت و مکاتبهای لازم است. در این بخش روشهای یادگیری زبان تخصصی و منابع آن به مرور برای شما ذکر خواهد شد.
زبان انگلیسی برای مکاتبه با استادان معروف دنیا
گرفتن مجوز برای فرصتهای مطالعاتی
هم ادامه دارد و هم ویرایش خواهد شد!
دیدگاهتان را بنویسید