فصل نهم: رهآوردهای تحلیل منابع، قابلیّتها و شایستگیها
باسمه تعالی عظم شأنه
فصل نهم: رهآوردهای تحلیل منابع، قابلیّتها و شایستگیها
رهآوردها و اهداف یادگیری
1. شناخت رهآوردهای حاصل از فنون و ابزارهای تحلیل منابع، قابلیّتها و شایستگیها؛
2. تبیین نحوه حصول قوّتها و ضعفها از فنون تحلیل منابع؛
3. توصیف عوامل حیاتی موفقیّت حاصل از منابع، قابلیّتها و شایستگیها؛
4. شناسایی منشأ عوامل حیاتی موفقیّت؛
5. تحلیل فرصتها، تهدیدات، قوّتها و ضعفها در سطح ملّی و سازمانی.
مقدمه
1. قوّتها و ضعفهای منابع، قابلیّتها، شایستگیهای ملّی
2. عوامل حیاتی موفقیّت
1-2. منابع و منشأ عوامل حیاتی موفقیّت
3.شاخصهای پایش و اندازهگیری منابع، قابلیّتها، شایستگیها
4. تحلیل فرصتها، تهدیدات، ضعفها و قوّتها
1-4. فرایند تحلیل SWOT و راهبردهای آن
1-1-4. شناخت مهمترین فرصتها، تهدیدات، نقاط قوّت و ضعف
2-1-4. ترسیم ماتریس SWOT و تلاقی عوامل
3-1-5. راهبرهای ماتریس SWOT
اوّل، راهبردهای کمینه-کمینه
دوّم، راهبردهای کمینه-بیشینه
سوّم، راهبردهای بیشینه-کمینه
چهارم، راهبردهای بیشینه-بیشینه
2-4. انتقادات سازنده به ماتریس SWOT
3-4. پویایی ماتریس SWOT
خلاصه اجرایی
در این فصل به چهار بخش برای شناسایی رهآوردهای حاصل از تحلیل منابع، قابلیّتها و شایستگیها اشاره شد. در بخش اوّل، به نحوه شناسایی قوّتها و ضعفهای منابع، قابلیّتها، شایستگیهای ملّی و سازمانی پرداخته شد که رهنمودهای راهبردی این بخش عبارت است از:
- قوّتها و ضعفها با تحلیل فنون و ابزارهای منابع، قابلیّتها، شایستگیهای ملّی و سازمانی حاصل میشوند که در تحلیل آنها باید نوعی پویایی مدّ نظر قرار گیرد به عبارت دیگر هم منابع، قابلیّتها و شایستگیهای فعلی و هم منابع، قابلیّتها و شایستگیهای مطلوب بررسی و شناسایی شوند؛
- با توجه به محدودیّت بودجه و زمان، هم باید در فنون و ابزارها نگاه گزینشی را اِعمال کرد و هم در انبوه قوّتها و ضعفهای حاصل شده اولویّت بندی را رعایت کرد؛
- برخی از قوّتها و ضعفها آنچنان مهم و حیاتی هستند که ضروری است متناسب با آنها راهبردهای نوظهور توسعه یافته و سریعاً اجرا شوند. هر چند که در اکثر اوقات سازمانها ترجیح میدهند برای بهرهبرداری از قوّتها و ضعفها از راهبردهای تجویزی استفاده کنند که از تحلیل گامبهگام و طولانی مدّت فنون حاصل شدهاند؛
در بخش دوّم، عوامل حیاتی موفقیّت بررسی شد. در دهه اخیر در ادبیّات مدیریّت راهبردی توجه خاصی به تحلیل منابع، قابلیّتها و شایستگیها میشود. لذا لازم است که عوامل حیاتی موفقیّت حاصل از آنها نیز شناسایی شده و مورد بهرهبردای قرار گیرند. رهنمودهای راهبردی حاصل از عوامل حیاتی موفقیّت عبارتند از:
- عوامل حیاتی موفقیّت موجود از منابع، قابلیّتها و شایستگیهای موجود و عوامل حیاتی موفقیّت مطلوب از منابع، قابلیّتها و شایستگیهای مطلوب حاصل میشوند. بنابراین هم در بهرهبرداری و هم در اکتشاف دانش ضمنی و آشکار منابع، قابلیّتها و شایستگیها وجود دارند؛
- عوامل حیاتی موفقیّت با توجه به زمان و بودجه وضعیت تحلیل فنون و ابزارهای منابع، قابلیّتها و شایستگیها را جهتدهی میکنند. به عبارت دیگر، زمانی که محیط از تلاطم بالایی برخوردار است، عوامل حیاتی موفقیّت یاری دهند انتخاب فنون خواهند بود.
در بخش سوّم از این فصل ضرورت توجه به طراحی و تدوین شاخصهای پایش و اندازهگیری مدّ نظر قرار گرفت. در بخش پایانی با توجه به تحلیل فرصتها و تهدیدات و اولویّتبندی آنها در فصل تحلیل محیط راهبردی، و تحلیل قوت و ضعفها در بخش منابع، قابلیّتها و شایستگیها، می توان ماتریس SWOT را ترسیم کرد. رهنمودهای راهبردی حاصل از تحلیل آن عبارتند از:
- از تلاقی فرصتها و تهدیدات با نقاط قوّت و ضعف چهار راهبرد حاصل میشود که وضعیت بهرهبرداری از منابع را مشخص خواهند کرد؛
- راهبردهای کمینه-کمینه یا راهبردهای WT به وضعیتی اشاره میکنند که سازمانها و نظام حکمرانی ملّی در منابع، قابلیّتها و شایستگیها دارای ضعف و در محیط راهبردی خود با تهدیدات متعددی روبرو است؛
- در راهبردهای کمینه-بیشینه یا راهبردهای WO هدف کاهش نقاط ضعف ملّی و سازمانی و افزایش فرصتهاست. در این گونه موارد سعی نظام حکمرانی بر این است تا حد امکان از فرصتهای بوجود آمده بهرهبرداری کافی را بکند. اما این نیازمند تحلیل عمیقتر دلایل وجود ضعفهای مختلف است؛
- راهبردهای بیشینه-کمینه یا راهبردهای ST بیانگر توانمندی در برابر تهدیدات است و برای نظام حکمرانی تاحدی نوید بخش است چون با استفاده از منابع، قابلیّتها و شایستگیهای ملّی میتواند بر تهدیدات خارجی فائق آید.
- راهبردهای بیشینه-بیشینه یا راهبردهای SO به وضعیتی اشاره میکنند که سازمانها و نظام حکمرانی ملّی در منابع، قابلیّتها و شایستگیها دارای قوّت و در محیط راهبردی دارای فرصتهای متعددی است. در این راهبرد تمامی فعّالیّتها بر بهرهبرداری از فرصتها با استفاده از منابع، قابلیّتها و شایستگیها متمرکز است.
واژگان کلیدی
واژگان رهآوردهای تحلیل منابع و قابلیّتها |
معادل فارسی |
maxi-maxi strategies |
راهبردهای بیشینه-بیشینه |
maxi-mini strategies |
راهبردهای بیشینه-کمینه |
mini-maxi strategies |
راهبردهای کمینه-بیشینه |
mini-mini strategies |
راهبردهای کمینه-کمینه |
national system of economic Jihad |
نظام ملّی جهاد اقتصادی |
SWOT matrix |
ماتریس SWOT |
سؤالات و تمرینهای کاربردی
1. قوّتها و ضعفهای حاصل از منابع، قابلیّتها و شایستگیها را در سازمان مورد نظر خود با استفاده از فنون مورد استفاده در فصلهای قبل شناسایی و با مصاحبههای کیفی با خبرگان صنعت، آنها را اولویّتبندی کنید.
2. عوامل حیاتی موفقیّت را با تحلیل منابع، قابلیّتها و شایستگیها شناسایی و به صورت تطبیقی آنها را برای چند رقیب که در یک گروه راهبردی قرار دارند تحلیل کنید.
3. به نظر شما چه شاخصهای پایش و اندازهگیری برای منابع، قابلیّتها و شایستگیها وجود دارد؟
4. فرایند تحلیل SWOT را در سازمان مورد نظر خود برای وضعیّت حال و آینده ترسیم کنید .
5. راهبردهای حاصل از ماتریس SWOT را در سازمان خود تحلیل کنید.
6. به نظر شما آیا ماتریس SWOTبرای توسعه و اجرای راهبردهای نوظهور کاربرد دارد؟ چگونه؟
7. چه انتقاداتی به ماتریس SWOTوارد است؟ چرا به عقیده مدیران و متخصصان این ماتریس در ایران پاسخگوی توسعه و اجرای راهبردها در بخش خصوصی و عمومی نیست؟
8. پویایی در ماتریس SWOT چگونه ممکن است؟
دیدگاهتان را بنویسید