فصل یازدهم: چشمانداز راهبردی و مأموریت
باسمه تعالی عظم شأنه
بخش چهارم:
چشمانداز راهبردی و بیانیه مأموریّت
مقدمه
با اتکال به قدرت لایزال الهی و در پرتوی ایمان و عزم ملّی و کوشش برنامهریزی شده و مدبّرانه جمعی و در مسیر تحقّق آرمانها و اصول قانون اساسی در چشمانداز بیستساله:
ایران کشوری است توسعه یافته با جایگاه اوّل اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه با هویّت اسلامی و انقلابی الهام بخش در جهان اسلام و با تعامل سازنده و مؤثر در روابط بین الملل.
فصل یازدهم: چشمانداز راهبردی و مأموریّت
ره آوردها و اهداف یادگیری
1. تحلیل رابطه بین چشمانداز بیستساله نظام و جهاد اقتصادی؛
2. تبیین سیاست تسریعی، آگاهی بخشی و هدایتی جهاد اقتصادی؛
3. توصیف چشمانداز راهبردی؛
4. شناسایی و تحلیل مؤلفههای بیانیه مأموریت؛
5. تحلیل مأموریت مشتریمحور، شایستهمحور و محصولمحور؛
6. توصیف اهداف کمّی و غایی؛
7. شناسایی ویژگیهای اهداف غایی؛
8. تحلیل سلسله مراتب اهداف متعالی نظام و ارتباط آن با جهاد اقتصادی؛
مقدمه
1. چشمانداز بیستساله و سیاستهای جهاد اقتصادی
2. چشمانداز راهبردی بخشها، صنایع و سازمانها
3. بیانیه مأموریّت
1-3. مأموریّت مشتری محور
2-3. مأموریّت شایستهمحور
3-3. مأموریّت محصول محور
4. اهداف متعالی و سلسه مراتب اهداف
5. اهداف کمّی و غایی جهاد اقتصادی
1-5. افق زمانی
2-5. تمرکز
3-5. سنجش پذیری اهداف جهاد اقتصادی
4-5. معیّن و مشخص بودن
5-5. قابلیّت پذیرش
6-5. انعطافپذیری
7-5. ایجاد انگیزه ملّی
8-5. مناسب بودن اهداف
9-5. حوزههای طراحی هدفهای بلندمدّت جهاد اقتصادی
1-9-5. سودآوری
2-9-5. بهرهوری
3-9-5. موضع رقابتی
4-9-5. توسعه نیروی انسانی
5-9-5. رهبری فنآورانه
6-9-5. مسئولیت اجتماعی
10-5. یکپارچگی اهداف و سلسله مراتب آنها
خلاصه اجرایی
در این فصل چشمانداز بیستساله، اهداف متعالی نظام، چشمانداز راهبردی، مأموریت و اهداف متناسب با آن تحلیل و بررسی شد که عمدهترین رهنمودهای راهبردی و اجرایی آن عبارتند از:
- سیاست جهاد اقتصادی از نوع هدایتی، تسریعی و آگاهیبخشی است که در تمامی ویژگیهای چشمانداز بیستساله نظام، برنامههای پنجساله متجلّی است. بنابراین برای اینکه اهداف جهاد اقتصادی به نحو مطلوبی محقّق شوند لازم است که اسناد بالادستی از دیدگاه جهاد اقتصادی تحلیل شوند.
- چشمانداز راهبردی بخشها و صنایع بر اساس چشمانداز بیستساله نظام تدوین میشود.
- برای تحقق چشماندازها، مأموریتها شکل میگیرند که ممکن است مشتریمحور، شایستهمحور یا محصولمحور باشند.
- برای تحقق اهداف جهاد اقتصادی، یکپارچگی اهداف با یکدیگر و همسویی آنها با مأموریت جهاد اقتصادی و همچنین چشماندازها ضروری است.
- اهداف جهاد اقتصادی شامل اهداف کمّی و اهداف غایی است؛ اهداف کمّی، نتایج نهایی فعّالیّت برنامهریزی شده جهاد اقتصادی را مشخص میکنند و معمولاً در چارچوب راهبردهای تجویزی به بلندمدّت، میانمدّت و کوتاهمدّت تقسیم میشوند. اهداف غایی بیانیههای انعطافپذیر هستند بدین معنا که معیار زمانی و کمّی برای آنها وجود ندارد.
- افق زمانی اهداف کوتاهمدّت جهاد اقتصادی به معنای تحقّق آنها در سال جاری، اهداف میانمدّت نگرش 5 تا 7 ساله داشته و لازم است در جهت دهه پیشرفت و عدالت باشند و اهداف بلندمدّت نگرش بیش از 10 سال داشته که چشمانداز بیستساله را هدفگیری میکنند.
- در تحقّق اهداف کوتاهمدّت و بلندمدّت جهاد اقتصادی ویژگیهای افق زمانی هدف، تمرکز بر فعّالیّتهای سازمانی، سنجشپذیری، قابلیّت تعیین، قابلیّت پذیرش و قابلیّت انعطاف آنها، ایجاد انگیزه ملّی و قابلیّت تناسب اهداف بررسی میشود.
- برای دستیابی به اهداف لازم است همسویی در آنها رعایت شود به عبارت دیگر، در یک واحد کسبوکار همسویی بین اهداف واحد مالی و بازاریابی باشد و در قوه مجریه همسویی بین اهداف هر یک از وزارتخانهها وجود داشته باشد تا سازگاری بین اهداف درونی حفظ شود.
- اهداف ممکن است کیفی باشند. معمولاً اهداف به منظور تحقّق مأموریّت سازمان مشخص و تعیین میشوند و بیان تفصیلی مأموریّت هستند.
- اجرای موفقیّتآمیز جهاد اقتصادی نیازمند هدفگذاری متناسب با دهه پیشرفت و عدالت، سند چشمانداز بیستساله و برنامههای کلان توسعه کشور است. دستیابی به اهداف مذکور زمانی میسّر است که اوّل، این اهداف ساده باشند، به عبارت دیگر، امکان دسترسی به آنها و جود داشته باشد، و بر اساس نوعی نگرش واقعبینانه ترسیم شوند. دوّم، اهداف هم از سازگاری درونی و هم از سازگاری بیرونی برخوردار باشند به عبارت دیگر هم در درون با یکدیگر سازگار بوده و یک هدف دیگری را نقض نکند و هم با اهداف و آرمانهای سیاستهای کلان ملی و عمومی کشور که در اسناد بالادستی متصور هستند متعرض نباشد. ویژگی سوّم اهداف جهاد اقتصادی این است که بلند مدّت باشند. هر چند اهداف در سال جهاد اقتصادی باید بیشترین رشد و رویش خود را در سال 90 داشته باشند. اما اهداف کلان جهاد اقتصادی را میتوان به یک ساله و عملیاتی و اهداف استراتژیک بلندمدّت (متناسب با سند چشمانداز بیستساله) طبقهبندی کرد. واضح است که تمامی اهداف عملیاتی متناسب با اهداف میانمدّت و بلندمدّت هم راستا و همجهت و زیر چتر اهداف استراتژیک بلندمدّت چشمانداز بیستساله خواهند بود.
واژگان کلیدی
واژگان کلیدی چشمانداز و مأموریت |
معادل فارسی |
Bankruptcy |
ورشکستگی |
citizen-oriented mission |
مأموریت شهروندمحور |
competence-oriented mission |
مأموریت شایستهمحور |
contributions to employees |
ایفای نقش برای کارکنان |
contributions to society |
ایفای نقش در جامعه |
Creativity |
خلاقیّت |
customer-oriented mission |
مآموریت مشتریمحور |
desired future |
آینده مطلوب/ مورد انتظار |
Diversity |
تنوع |
employment security |
امنیت شغلی |
formulation of the mission |
تدوین مأموریت |
Goals |
اهداف غایی/ کیفی |
growth |
رشد |
key values |
ارزشهای کلیدی |
market leadership |
رهبری بازار |
market share |
سهم بازار |
mission |
مأموریت |
mission statement |
بیانیه مأموریت |
net profits |
سود خالص |
Objective |
هدف کمّی/ هدف عینی |
open-ended statement |
بیانیه قابل انعطاف/ باز |
organization’s business |
کسبوکار سازمان |
participation in charities |
مشارکت در سازمانهای خیریه |
personal purposes |
اهداف فردی |
personal needs of top management |
نیازهای فردی مدیریت عالی |
product-oriented mission |
مأموریت محصولمحور |
profitability |
سودآوری |
providing a needed product or service |
عرضه محصولات یا خدمات مورد نیاز |
Quantification |
کمّیسازی |
shareholder wealth |
ثروت سهامداران |
survival |
بقا |
taxes paid |
مالیات پرداختی |
technological leadership |
رهبری فناورانه |
total assets |
داراییهای کلی |
utilization of resources |
بهرهبرداری از منابع |
Vision |
چشمانداز |
Wages |
حقوق و دستمزد |
سؤالات و تمرینهای کاربردی
1. برهانهای عقلی و نقلی چه کمکی در تدوین چشمانداز سازمانی میکنند؟
2. چه رابطهای بین چشمانداز بیستساله و دهه پیشرفت و عدالت وجود دارد؟
3. سیاستهای هدایتی، تسریعی و آگاهیبخش را در برنامه توسعه پنجم تحلیل کنید. آیا جهاد اقتصادی بدون سایر اسناد است یا اینکه با آنها رابطه تنگاتنگ دارد؟
4. راهبردهای حیاتی، بقا و بلند مدت را در جهاد اقتصادی تحلیل کنید. آیا جهاد اقتصادی فقط مختص سال 1390 است؟
5. چگونه میتوان بین ویژگیهای چشمانداز بیستساله و چشماندازهای بخشها و صنایع ارتباط برقرار کرد؟
6. اهداف متعالی و تغییرناپذیر جمهوری اسلامی ایران از منظر رهبر معظم انقلاب کدامند؟ چه ارتباطی با جهاد اقتصادی دارند؟
7. بیانیه مأموریت شامل چه مؤلفههایی است؟ توضیح دهید و در بیانیه مأموریت سازمان مورد نظر خود آنها را استخراج کنید.
8. مأموریت مشتری محور (در سازمانهای بخش عمومی، شهروندمحور)، شایستهمحور و محصول محور را توضیح دهید. برای تحقق اهداف جهاد اقتصادی در سازمان مورد نظر شما کدامیک از اهمیت بالاتری برخوردار است؟
9. اهداف کمّی و غایی را با یکدیگر مقایسه کنید. و برای تحقق جهاد اقتصادی در سازمان خود چند مورد از آنها را ذکر کنید.
10. همسویی در اهداف کلان ملی و سازمانی به چه معناست؟
دیدگاهتان را بنویسید